World Press Photo tentoonstelling in Eindhoven

Nog tot en met 4 oktober te zien.

World Press Photo tentoonstelling in Eindhoven

Nieuwsfoto’s vormen een belangrijk onderdeel van het nieuws dat gebracht wordt via kranten en internet. Ze geven beeld aan de gebeurtenissen; ver weg en dichtbij. Jaarlijks worden de beste foto’s met enkelvoudige belichting van het afgelopen jaar in de visuele journalistiek beloond met een prijs in de World Press Photo wedstrijd. De beste journalistieke foto’s van 2017 zijn nu verzameld in een tentoonstelling die nog tot en met donderdag 4 oktober te zien is in het Vertigo gebouw van de Technische Universiteit Eindhoven.

Nieuwsfotografie is een bijzondere tak van fotografie. Dat wordt direct duidelijk als je de tentoonstelling binnenloopt. Grote foto’s van indringende onderwerpen vullen de ruimte. De winnende foto die Ronaldo Schemidt maakte van een 28-jarige demonstrante die vlamvatte tijdens demonstraties tegen President Nicolas Maduro in Venezuela pronkt direct vooraan in de ruimte. Ik had de foto al eens eerder op mijn beeldscherm gezien, maar zo groot afgedrukt in deze tentoonstellingsruimte maakt hij nog veel meer indruk. Dat geldt, voor mij, voor de meeste foto’s die in de tentoonstelling te bekijken zijn. Nu ze zo groot voor me staan zijn ze des te confronterender.

De winnaar ‘World Press Photo of the year’ © Ronaldo Schemidt, Agence France-Presse

De meeste foto’s tonen nieuwsfeiten uit 2017 waar we allemaal weleens van de hoord hebben. Sommige staan nog in je geheugen gegrift door de grote impact die ze hadden, andere was je misschien alweer bijna vergeten. Bij sommige nieuwsfeiten had je direct een beeld of gevoel, anderen staan wat verder van je af. Velen kenmerken zich door geweld, verdriet of ellende. Ze vertellen een verhaal dat impact heeft. Er zijn maar weinig plekken in de tentoonstelling die ik bekijk met een lach op mijn gezicht. De olifantjes in Kenia vormen hierop een prettige uitzondering. Datzelfde geldt voor andere bezoekers. Bijna overal zie ik serieuze, soms zelfs verschrikte, gezichten.

En terwijl ik van foto naar foto loop en het verhaal lees dat bij de foto hoort vraag ik mezelf af: wat maakt een goede nieuwsfoto? Een foto die het waard is om zo’n prestigieuze prijs te winnen als de World Press Photo Award. Is het de juiste belichting? Een goede compositie? De perfecte ontwikkeling? Dit zijn zaken die bij menig fotowedstrijd bepalend zullen zijn voor de winnaar, maar misschien niet bij deze award. Hier gaat het denk ik vooral om het beeld dat te zien is en de impact die het maakt. Fotografen die op het juiste moment op de juiste plek (durven te) zijn en met oog voor detail de situatie in beeld brengen. De nieuwswaarde van een foto.

Een ander beeld van de rellen in Venezuela gewaakt door © Juan Barreto, Agence France-Presse. Hij won hiermee de derde prijs in de categorie ‘stories’. 

Ik heb grote bewondering voor de fotografen van wie ik het werk hier zie. Neem nou nogmaals de rellen in Venezuela. Ook Juan Barreto maakte daarvan een reportage. Ze zijn stuk voor stuk haarscherp terwijl er duidelijk flink wat beweging moet zijn geweest. De kleuren spatten van de foto af. Het vuur is op een prachtige manier in beeld gebracht. Technisch niets op aan te merken maar, vooral doordat het beeld zo surrealistisch is, maakt het indruk op me. Waar je je met veel mooie foto’s die je ziet nog weleens kunt vereenzelvigen, kun je je hier nauwelijks een voorstelling maken van hoe deze demonstrant zich moet hebben gevoeld op dat moment.

Dat je als fotograaf, middenin de chaos van die rellen, zulke technisch maar vooral beeldend goede foto’s kune maken verdient veel respect. Dat besef had ik voornamelijk bij bovenstaande foto, eveneens van Juan Barreto. Hier zie je dat de fotograaf echt middenin de gevarenzone stond. Hij stond er met zijn camera bovenop. En dat is wel een andere manier van werken dan ikzelf gewend ben en ik denk dat dat voor de meesten van ons geldt.

De foto van een Amerikaanse toerist na de aanslag op de Westminister Bridge in Londen. © Toby Melville, Reuters

Een ander beeld dat ook veel indruk op mij maakte is een foto van de aanslag op de Westminster Bridge in Linden waarbij een SUV inreed op de menigte. Zeker als je het bijschrift leest waarin staat dat een Amerikaanse toerist na de aanslag getroost wordt door een voorbijganger. Zelf heeft ze de aanslag overleefd maar haar man is overleden. Het voelt een beetje ongemakkelijk om zo’n privémoment van zo dichtbij te gaan staan bekijken. Levensgroot afgedrukt op beeld. Echte mensen, echte pijn en echt verdriet. Tegelijkertijd doet het je denk ik wel beseffen wat het belang van nieuwsfotografen is. 

Daar is de laatste tijd op sociale media steeds vaker discussie over. Veel mensen vragen zich af waarom fotografen van regionale of landelijke media naar allerlei ongelukken, drama’s en aanslagen gaan om dit op beeld vast te leggen. Veel mensen vinden het ongepast naar de slachtoffers en hun familie toe. Ik snap die gedachtegang heel goed. Ik kan me niet indenken hoe ik me zou voelen als er een foto van mij, zwaargewond en vol verdriet, in de krant zou staan. Of erger nog: levensgroot in een tentoonstelling te zien zou zijn. Maar tegelijkertijd willen nieuwsconsumenten het wel zien. Een beeld bij de nieuwsberichten laat je pas echt de ernst ervan inzien. Het maakt het persoonlijk en geeft je veel meer een idee van wat er is gebeurd dan alleen een beschrijving in woorden. En het komt binnen, zo groot afgedrukt. De verhalen die je erbij leest maken de impact van de beelden nog groter. De wisselwerking tussen geschreven en visuele media is daarmee absoluut aangetoond.

Een auto rijdt in op demonstranten in de Verenigde Staten. © Ryan M. Kelly, The Daily Progress

“Een foto moet je raken”, is een veelgehoorde uitspraak van fotografen. Er moet iets gebéúren op het beeld dat je ziet en pas dan kan er iets gebeuren bij de kijker. En dat is op deze tentoonstelling absoluut van toepassing. Het greep mij enorm aan toen ik tussen die borden met foto’s doorliep. Van de ene afschuwelijke gebeurtenis door naar het volgende verdriet. Er gebeurt zoveel op de foto’s, je kunt ernaar blijven kijken. En dat is ook wel het bijzondere van deze tentoonstelling. De enige rode draad die erin zit is dat het journalistieke foto’s zijn. Foto’s die beeld geven aan waargebeurde verhalen waarmee een voorstelling gegeven wordt van wat er daadwerkelijk te zien was. Strenge eisen over beeldbewerking zijn er aan verbonden. De onderwerpen die te zien zijn gaan van mensen in benarde situaties naar schattige foto’s van babyolifanten die opgevangen worden in Kenia en velden vol broeikassen die moderne techniek laten zien. Het lijkt me dan ook een behoorlijk ingewikkelde taak voor de jury om uit zoveel diversiteit één winnende foto of reportage per categorie te moeten kiezen.

Een van de foto’s uit een reportage van een olifanten opvangcentrum in het noorden van Kenia. © Ami Vitale, for National Geographic

De tentoonstelling is absoluut een bezoek waard. Kijk er eens rond en ga na wat voor effect de foto’s op jou hebben. En ben je er ook geweest? Dan ben ik heel benieuwd welke foto’s de meeste indruk hebben gemaakt op jou. Laat je het weten in de reacties?

De World Press Photo tentoonstelling is nog tot en met donderdag 4 oktober te bekijken in het Vertigo gebouw van de Technische Universiteit, Den Dolech 2 in Eindhoven. De entree is gratis en de expositie is te bezoeken van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 18.00 en op zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00.